Psychoterapia dysponuje szerokim wachlarzem nurtów zarówno dla pacjentów, którzy chcą wybrać dla siebie najdogodniejszy sposób leczenia, jak i psychoterapeutów, którzy zastanawiają się, w którym z kierunków psychoterapii będą się najlepiej sprawdzać. Szczególnie interesująca, m.in. ze względu na to, że nosi miano niezwykłej, jest terapia ericksonowska. Wspomnianą niezwykłość zawdzięcza oryginalności, użyciu innowacyjnych technik oraz temu, że nie da się jej w sposób jednoznaczny zaklasyfikować do któregoś z nurtów psychoterapii.
Istnieje jeszcze jeden istotny powód, dla którego określa się ją tym mianem. Można się go doszukiwać u samych źródeł, czyli u jej założyciela. Milton H. Erickson był człowiekiem niespotykanie charyzmatycznym, kreatywnym indywidualistą, obdarzonym wyjątkowymi zdolnościami w kontaktach międzyludzkich. Mimo wręcz magnetycznego działania na ludzi nigdy nie był posądzany o manipulację czy nieuczciwe zamiary. Sposób bycia Ericksona bezpośrednio przekładał się na formę pracy z klientami. W prowadzeniu terapii był twórczy, aktywny, pełen werwy i inicjatywy. Nie bez kozery wizerunek terapii ericksonowskiej kreuje się jako wyjątkowy i niesztampowy.
Czym więcej charakteryzuje się terapia ericksonowska?
Na pierwszy plan wysuwa się jej strategiczny charakter. Jest określana w ten sposób ze względu na swoją dyrektywność, co oznacza, że za podejmowanie inicjatywy odpowiedzialny jest psychoterapeuta, a nie klient. Poza tym jest krótkoterminowa, silnie skoncentrowana na celu, polega na mozolnej i intensywnej pracy nad rozwiązaniem problemu. Charakterystyczne dla tego nurtu jest także optymistyczne spojrzenie na klienta. Nie traktuje się go jako sumę deficytów, a raczej jako źródło zasobów, które trzeba wydobyć. W oczach terapeuty klient jest istotą dążącą do rozwoju, zdolną do zmiany, z zaznaczoną indywidualnością.
Terapia ericksonowska jest adresowana do osób zmagających się z różnego typu problemami: począwszy od tych, którzy borykają się z lękiem czy depresją, przez osoby zmagające się z różnego typu zaburzeniami, m. in.: psychotycznymi, odżywania, kończąc na klientach, którzy zgłaszają trudności w relacjach małżeńskich czy dolegliwości o podłożu psychosomatycznym. Terapia kierowana jest do indywidualnych jednostek w różnym wieku, par i małżeństw. Oferowana jest także terapia grupowa.
Klient, który decyduje się na wizytę u terapeuty ericksonowskiego, powinien wykazywać się otwartością na niestandardowe sposoby pracy. W podejściu ericksonowskim stosuje się takie niespecyficzne techniki jak: hipnoza, zachęcanie do oporu, posługiwanie się metaforą, prowokowanie nawrotu i wiele, wiele innych. Poza tym klient powinien akceptować to, że jest stroną pasywną, a większość inicjatywy leży po stronie jego terapeuty. Nie oznacza to, że nie ma on wpływu na działania podejmowane podczas terapii, jednak większość odpowiedzialności za nadanie jej kierunku leży po stronie terapeuty.
Należy także pamiętać, że terapia ma charakter krótkoterminowy, w związku z czym pacjent powinien nastawić się na intensywną pracę nad rozwiązaniem problemu.
Podejście ericksonowskie nie ma podwalin teoretycznych. Każdego klienta traktuje się indywidualnie, a nie przez pryzmat utartych teorii. Terapeuta pomija przeszłe doświadczenia klienta i koncentruje się na budowaniu fundamentów przyszłości. Kluczowe maksymy towarzyszące prowadzeniu terapii to: dostrojenie się do pacjenta, wkroczenie w jego świat, empatyczne reagowanie oraz pełne zaangażowanie w jego przeżycia. To są podstawy mogące pomóc osiągnąć sukces terapeutyczny.
Terapeuci ericksonowscy stosują różne techniki pracy nad problemami pacjenta. Jedną z najbardziej kontrowersyjnych i zadziwiających jest hipnoza. Niewiele ma ona wspólnego z mitem szarlatana wymachującego przed nosem klienta wahadełkiem i odliczaniem „3… 2… 1… śpisz!”. W tym podejściu jest ona traktowana jako specyficzna forma komunikacji, która często opiera się na tak banalnej procedurze jak zahipnotyzowanie osoby, która jedynie przysłuchuje się rozmowie terapeuty z inną osobą.
Kolejną specyficzną dla tego nurtu techniką jest stosowanie metafor. Ten zabieg pozwala ominąć drażliwe czy wyjątkowo delikatne sprawy. Posługiwanie się metaforą w takich sytuacjach pozwala na rozluźnienie atmosfery i zniwelowanie napięcia. Im bardziej zindywidualizowana, dopasowana do konkretnego klienta metafora, tym większa szansa, że będzie się z nią utożsamiał i rozważał jej sens.
Niezwykle cennym zabiegiem jest także akcentowanie pozytywów. Klient, z którego wydobywa się zasoby zdobywa siłę, pewność siebie, zostaje mu przywrócona kontrola oraz zyskuje solidne fundamenty do pracy nad tym, co dysfunkcjonalne.
Ostateczne cele terapii koncentrują się wokół zmiany zachowania, uczuć z nieakceptowanych na pożądane. Ponadto terapeuta we współpracy z klientem stara się poszerzać spectrum możliwości tego ostatniego.
W tym podejściu stawia się na indywidualizm klienta, w związku z czym nie ma określonej recepty jak postępować, by przywrócić klientowi zdrowie i dobre samopoczucie. Za każdym razem terapeuta dopasowuje sposób pracy i techniki do konkretnej jednostki.
Wcześniej wspomniana wiara w ogromny potencjał i zasoby jednostki owocuje tym, że terapeuta ericksonowski wyznaje zasadę, iż ludzie mają swoje naturalne umiejętności do radzenia sobie z własnymi problemami. Oddziaływania terapeutyczne są silnie skoncentrowane na wydobywaniu i akcentowaniu pozytywnych stron klienta, a jednocześnie nie poświęcają uwagi trudnościom. Terapeuta jest zobowiązany do towarzyszenia temu procesowi i aktywnej pomocy w identyfikowaniu i wydobywaniu zasobów oraz hamowaniu pogłębiania się deficytów.
Podsumowując, głównym czynnikiem leczącym jest pomijanie deficytów i przeszłości, a co za tym idzie silna koncentracja na możliwościach, zasobach oraz przyszłości.
Wpływ psychoterapeuty na przebieg terapii i następowanie zmian u klienta jest niebagatelny. Terapia jest dyrektywna, natomiast jeśli chodzi o techniki niedyrektywne – terapeuta zawsze pozostawia klientowi możliwość wyboru. O powodzeniu terapii decydują także specyficzne cechy terapeuty takie jak: kreatywność, plastyczność oraz wnikliwe prowadzenie obserwacji klienta za pomocą różnych zmysłów. Terapeuta ma wpływ na określenie celów oraz rezultat terapii. Odpowiedzialny jest za rozeznanie, które z problemów pacjenta da się rozwiązać oraz jakie wprowadzić interwencje. Ponadto po jego stronie leży tworzenie dogodnych warunków, atmosfery dla dokonywania zmian u klienta.
Terapeuta ericksonowski stawia na człowieka. Wierzy w jego potencjał i możliwości, akcentuje to, co pozytywne, wydobywa zasoby, a następnie pomaga klientowi umiejętnie z nich korzystać. Takie podejście dodaje otuchy i wiary w ludzką przemianę. Poza tym terapia jest procesem niezwykle twórczym, innowacyjnym, kreatywnym, a co najważniejsze dopasowanym do konkretnej jednostki w całej swojej indywidualności.
Autor: Martyna Świerkot
Artykuł
Artykuł
Artykuł
Artykuł
Studenci i Doktoranci Uniwersytetu Śląskiego mogą korzystać z bezpłatnego wsparcia psychologicznego i poradnictwa w Centrum Obsługi Studenta.
Skontaktuj się ze specjalistami w następujących obszarach:
W celu ustalenia terminu indywidualnej konsultacji psychologicznej prosimy o kontakt drogą elektroniczną lub telefonicznie.
Więc Jestem! - Studencki serwis rozwoju tworzony przez Centrum Obsługi Studenta Uniwersytetu Śląskiego
